Yerə asteroid çırpılması adətən fəlakət ssenariləri ilə assosiasiya olunur. Lakin alimlər bu dəfə fərqli nəticələr ortaya qoyublar. Yeni araşdırmalar, dinozavrların yox olmasına səbəb olan və hazırda Yukatan yarımadasında yerləşən nəhəng sualtı kraterin əslində okean həyatının sürətlə yenidən başlamasına şərait yaratdığını göstərib.
1xeber.media xəbər verir ki, Chicxulub krateri adlanan bu bölgədən götürülən dərin nümunələrin analizi nəticəsində geoloqlar, 10 kilometr genişliyindəki asteroidin yaratdığı zərbə sahəsində həyatın nisbətən qısa müddət sonra yenidən inkişaf etməyə başladığını sübut edən dəlillər aşkar ediblər.
Tədqiqatçılar bu zərbənin dəniz dibinin altından qida və kimyəvi maddələrin buraxılmasını stimullaşdırdığını müəyyən ediblər. Bu prosesə "hidrotermal aktivlik" deyilir. Günümüzdə bu cür aktivlik dərin dənizlərdə müşahidə olunur və kimyəvi baxımdan zəngin isti mayelər vasitəsilə nadir canlı koloniyalarını – boru qurdları, yengeçlər, balıqlar və mikroorqanizmlər – dəstəkləyir.
Belçikadakı Vrije Universitet Brusseldən prof. Stiven Goderis bildirib: "Bu araşdırma göstərir ki, zərbə kraterinə bağlı proseslər hər nə qədər dağıdıcı olsa da, bəzi hallarda güclü hidrotermal fəaliyyətə də səbəb ola bilər. Chicxulub nümunəsində bu proses dəniz ekosistemlərinin sürətli bərpasında həlledici rol oynayıb".
Araşdırma yaxın zamanda "Nature Communications" elmi jurnalında dərc olunub. Alimlər bildirirlər ki, bu nəhəng çarpma hadisəsi təkcə kütləvi məhvə səbəb olmayıb, həm də Meksika körfəzini ən azı 700 min il ərzində qida ilə təmin edib.
Kraterin mərkəzindən götürülən nüvələrdə asteroidin qalıqları ilə əlaqəli metallardan biri olan osmiuma rast gəlinib. Asteroid çırpıldıqda, bu metallı hissəciklər dənizin dibinə çökərək suya yayılıb və sonradan yenidən dəniz dibinə yerləşib.
Bu hidrotermal axın minlərlə il davam edib və okeanı qida ilə zəngin bir "hamama" çevirmiş olub.
Araşdırmaya rəhbərlik edən, Yaponiyanın Kyushu Universitetindən yer elmləri üzrə dosent dr. Honami Sato qeyd edib: "Meksika körfəzi bu hadisədən sonra bənzərsiz bir ekoloji sağalma prosesindən keçib, çünki daimi hidrotermal fəaliyyət özünəməxsus dəniz mühiti yaradıb".
Əgər belə bir fəlakət Yer üzündə yaşanılacaq mühit yaradıbsa, oxşar proseslər buzla örtülü peyklərdə və ya səhra planetlərində də baş vermiş ola bilər. Məsələn, Mars səthində keçmişdə meteor yağışlarının baş verdiyi bilinir. Bu təsirlər yeraltındakı buz ehtiyatlarını əridə bilər və mikrob həyatının inkişafı üçün əlverişli şərait yarada bilər.
NASA-nın məlumatına görə, hər gün təxminən 100 ton ağırlığında toz və qum dənəsi ölçüsündə hissəcik Yer atmosferinə daxil olaraq yanır. Hər il orta hesabla bir avtomobil böyüklüyündə asteroid Yerə düşərək atmosferdə partlayır. 2013-cü ildə Rusiyanın üzərində baş vermiş 17 metrlik sürpriz asteroid hadisəsi xatırlanmağa dəyər – partlayış nəticəsində minlərlə şüşə sınmışdı.
Böyüklüyü 140 metr olan cisimlərin Yerlə toqquşması hər 10–20 min ildə bir baş verir. "Dinozavr öldürən" tipli, təqribən 800 metrlik bir asteroidin çarpması isə 100 milyon illik dövrlərlə təkrarlanır.
