Bu ağac dünyadakı ən zəhərli bitkilərdəndir - Cəmi 50 qram yarpağı insanı öldürə bilər
Yer üzündə elə bir ağac var ki, onun cəmi 50 qram yarpağı bir neçə saat ərzində insanın ölümünə səbəb ola bilər.
1xeber.media xəbər verir ki, bu ağaclardan biri də Avropa tisidir – elmi adı Taxus baccata-dır. Böyük Britaniyada və Şimali Avropanın digər ölkələrində olduqca geniş yayılmış bu ağac həm qədimliyi, həm də zəhərliliyi ilə seçilir.
Tis - ölümcül gözəllik və qədimlik
Britaniyada tis ağacı ənənəvi olaraq kilsə həyətlərində və qədim bağlarda əkilir. Bu, onun həm müqəddəslik simvolu kimi qəbul edilməsilə, həm də heyvanları qorxudaraq həmin ərazilərdə otarmağa mane olması ilə əlaqələndirilir. "Discover Wildlife" portalının yazdığına görə, tis Böyük Britaniyanın üç yerli iynəyarpaqlı ağac növündən biridir (digərləri – adi şam və ardıc). Tis ağacının taxtasından orta əsrlərdə ox və yay düzəldilirdi.
2022-ci ildə Veyverli-Abbeydəki tis Woodland Trust tərəfindən "İlin ağacı” seçilmişdi.
Tisin hansı hissələri zəhərlidir?
Bu ağacın demək olar ki, bütün hissələri – yarpaqları, toxumları və qabığı da daxil olmaqla – "taksin” adlı zəhərli alkaloid maddəni ehtiva edir. Cəmi 50 qramlıq doza yetkin insan üçün ölümcül ola bilər. Daha az miqdar isə ciddi mədə-bağırsaq pozğunluqları yaradır.
Tis toxumunun içi də son dərəcə zəhərlidir. Amma toxumu əhatə edən qırmızı rəngli meyvə hissəsi şirin və yeyilə biləndir. Lakin toxumun udulması təhlükəli olduğu üçün meyvəni yeməzdən əvvəl mütləq çıxarılmalıdır. Mütəxəssislər ümumiyyətlə bu meyvəni yeməməyi tövsiyə edir.
Tis ağacları neçə il yaşayır?
Tis ağacları minilliklər boyu yaşaya bilir və Şimali Avropada ən qədim yerli ağac növü hesab olunur. Böyük Britaniyada yaşı 900 ildən artıq olan ondan çox tis ağacı mövcuddur. Bu ağaclardan bəzilərinin eramızın X əsrindən əvvəl əkildiyi güman edilir.
Şotlandiyanın Fortinqall kəndində yerləşən tis ağacı dünyanın ən qədim ağaclarından biri hesab olunur. Onun yaşı ilə bağlı fərqli rəqəmlər irəli sürülsə də, alimlərin ortaq qənaətinə görə, bu ağac təxminən 5000 yaşındadır.
Tis ağacını necə tanımaq olar?
Tisin yarpaqları dar, yaşıl və uc hissəsi iti şəkildədir. Mart-aprel aylarında çiçəkləyir və bu zaman dişi və erkək ağaclar fərqli çiçəklər əmələ gətirir: erkək çiçəklər sarımtıl-ağ, dişi çiçəklər isə əvvəlcə yaşıl, sonra isə qəhvəyi rəngə çevrilir.
Tohumlar (toxumlar) qırmızı rəngli, giləmeyvəyə bənzəyən bir quruluş olan aril tərəfindən əhatə olunur. Bu da digər iynəyarpaqlı ağaclardan fərqli olaraq tis ağacını xüsusi edir.
Bu meyvələrlə sincaplar, siçanlar və bir sıra quş növləri, xüsusilə qaratoyuq və başqa drozdlar qidalanır.
